Mara Zły:
1.Przez kogo to stworzenie jest uformowane, kto jest twórcą stworzenia?
2.Kto jest powstałym stworzeniem, kto jest stworzeniem co ginie?
Mniszka Vajira:
3. Dlaczego odnosisz się do stworzenia, Maro? Czy angażujesz się w błędny pogląd?
4.To zestaw czystych determinacji, nie da się tu znaleźć żadnego stworzenia.
5.Tak jak na połączenie części jest określenie wóz,
6.Tak i gdy są agregaty, konwencja mówi stworzenie.
7.To tylko cierpienie dochodzi do istnienia, cierpienie co trwa i zanika,
8.Nic poza cierpieniem nie dochodzi do istnienia i nic poza cierpieniem nie ginie.
Rozważmy
te wersy, pochodzące z Bhikhuni
Samyuta10
<S.i,135> bardziej szczegółowo:
2
Spekulacyjne pytania w pierwszych dwóch liniach są
takiego samego rodzaju jak te, które zadaje assutava
puthujjana w Sabbaasavasutta
(M2) kończące się:
Lub jest on
samo-pytającym się o obecny czas: „Jestem?”
„Nie jestem?” "Jak jestem?” „To stworzenie
skąd przychodzi, dokąd podąża?”
Wyraz
satta (stworzenie) znajduje
się w obu jasno w tym samym
znaczeniu. Puthujjana
spekuluje na swój temat i satta w
tym
kontekście
to
on
sam
rozpatrujący
się
z
pewnym
oderwaniem jako stworzenie; i to stworzenie w ten czy inny sposób
uważa za „ja” gdyż puthujjana
bierze to co
pojawia się być jego "ja" za pewnik – uważa siebie
za „ja”. To puthujjany
koncept „stworzenia”.
Trzecia linia (pierwsza z odpowiedzi Marze) potwierdza to, gdyż Mara
jest pytany, prawdopodobnie nieco retorycznie, dlaczego odnosi
się do „stworzenia”, dlaczego zaangażował
się w (błędny) pogląd. Stworzenie jest
angażowaniem się w błędny pogląd ditthigata,
dokładnie
kiedy
stworzenie
jest
uważane
w
ten
czy
inny
sposób za „ja”, bo jest to sakkayaditthi
czy
pogląd na osobowość. Pogląd, że człowiek
jest w swej esencji kimś (patrz Sakkya).
Następujący
fragment:
'Ale do jakiego „ja”,
Pothapada się odnosisz?' 'Do topornego „ja”, panie,
się odnoszę. Do „ja” uczynionego z umysłu
się odnoszę, panie. Do niematerialnego „ja” się
odnoszę, panie' (Dígha
i,9 <D.i,185>)
pozwala
nam zrozumieć od razu satto ce
paccesi, odnoszenie się do
stworzenia dokładnie w ten sam sposób, mianowicie jako
branie stworzenia jako „ja”.
3 Od
razu wyjaśnia się „To zestaw czystych determinacji”,
gdyż jeżeli uważanie stworzenia za „ja” to
sakkayaditthi, zatem
stworzenie
tak uważane jest osobą –
sakkaya, która to jest pańc'upadanakkhandą. A pięć
agregatów utrzymywania są determinacjami, jeżeli są
tym od czego coś innego zależy. Co od nich zależy?
Pięć agregatów
utrzymywania, przyjacielu Visakha, nie jest tylko utrzymywaniem, ale
ani też
nie ma utrzymywania poza pięcioma agregatami utrzymywania. To
przyjacielu Visakha co w pięciu agregatach utrzymywania jest chęcią i
pożądaniem to jest tym utrzymywaniem. (Majjhima
v,4 <M.i,299>)
Upadana
(utrzymywanie) zatem zależy od pańc'upadanakkhanda
(jak
możemy również zobaczyć ze zwykłej formuły
w/p) i fundamentalne upadana
to attavada, wiara w ”ja”.
Patrz nota o w/p paragrafy 10, 12, 13.
Utrzymując materię
jest "jestem”, nie nie-utrzymując, utrzymując
uczucie ... percepcję...determinacje...świadomość
jest "jestem”, nie nie-utrzymując. (Khandha
Samy. ix,1 <S.iii,105>:)
4 „Nie
da się tu znaleźć żadnego stworzenia” nie
przedstawia teraz kłopotów. Puthujjana
bierze swoje
pojawiające się „ja” za pewne i identyfikuje
się ze stworzeniem: stworzenie to dla niego jest „ja”.
Satta ti pacceti. Nie widzi on
jednakże, że ta
identyfikacja jest zależna od jego utrzymywania wiary w
„ja” attavad'upadana i że to
także jest
nietrwałe, determinowane, powstałe współzależnie,
gdyż gdyby to widział, upadana
by zginęło i
złudzenie stało się jasnym.
I tak Magandiya, gdybym
pouczył cię w Dhammie „To jest to dobre zdrowie, to
jest to wygaszenie” poznałbyś dobre zdrowie,
poznałbyś to wygaszenie, z powstaniem oka, że w pięciu
agregatach utrzymywania, co jest chęcią i pożądaniem
byłoby wyeliminowane przez ciebie, co więcej, ukazałoby
ci się: „Przez długi czas, rzeczywiście byłem
oszukiwany, zwodzony i defraudowany przez ten umysł (czy
serce-citta). Utrzymywałem
tylko materię, utrzymywałem tylko
uczucie, utrzymywałem tylko percepcję, utrzymywałem
tylko
determinacje, utrzymywałem tylko świadomość".
(Majjhima
viii,5 <M.i,511>)
Z
zanikiem wiary w „ja” identyfikacja zostałaby
wstrzymana. Ariyasavaka
odwrotnie, widzi stworzenie jako
pańc'upadanakkhanda, widzi że upadana jest zależne od
tych pięciu agregatów i widzi, że puthujjana jest
ofiarą upadana i czyni błędną
identyfikację.
Widzi, że skoro stworzenie jest pańc'upadanakhanda
to nie
może być w żaden sposób identyfikowane za „ja”
bo gdyby mogło to „ja” byłoby nietrwałe,
determinowane, powstałe współzależnie i
ariyasavaka zna bezpośrednio
ze swojego własnego
doświadczenia, czego nie zna puthujjana, że percepcja
jaźni, nieodłączne mistrzostwo nad rzeczami i
percepcja nietrwałości są niekompatybilne. I tak, „nie
da się tu znaleźć żadnego stworzenia”
oznacza po prostu: „tu w tym zestawie czystych determinacji,
nie da się znaleźć żadnego stworzenia, jak te
wyobrażane przez puthujjana jako ja”.
Gdyż ani „ja”
mnisi, ani to co należy do ja, rzeczywiście i
zgodnie z prawdą nie jest do odnalezienia. (Majjhima iii,2 <M.i,138>)
Tu
znaczenie nie jest różne. Słowa saccato
thetato, zgodnie z prawdą, rzeczywiście, oznaczają z
(właściwym) poglądem ariyasavaka,
który
widzi
w/p
i
jego
wstrzymanie.
[Kwestia
tutaj omawiana, czy zgodnie z prawdą „ja” jest do
odnalezienia, musi być ściśle i jasno wyróżniona
od innego pytania, czy saccato
thetato Tathagata (czy arahat) jest do
odnalezienia.
Gdyż
tutaj i teraz Tathagata w rzeczywistości i zgodnie z prawdą
jest nie do odnalezienia... (Avyākata
Samy.
2
<S.iv,384>).
Powód
dla którego Tathagata jest nie do odnalezienia, (nawet tutaj i
teraz) jest taki, że jest on rupa,
vedana, sańńa,
sankhara i vińńana sankhaya vimutto, wolny od
rozpoznania jako materia, uczucie, percepcja, determinacje czy
świadomość. To dokładnie nie ma miejsca w
przypadku puthujjana, który w
tym sensie, rzeczywiście i
zgodnie z prawdą jest do znalezienia].
5
Następne dwie linie (5 i 6) zawierają przykład z
wozem. Tak jak słowo „wóz” jest nazwą
daną zestawowi części, tak i gdy khanda
są
obecne, zwyczajowe użycie mówi nam o „stworzeniu”.
Jaki jest cel tego przykładu? Mając na widoku to co już
zostało powiedziane, odpowiedź nie jest trudna. Assutava
puthujjana widzi jasno, że wóz jest zestawem części,
to czego nie widzi to to, że stworzenie jest zestawem khandha a
to z powodu tego, że uważa je za „ja”. Dla
puthujjana stworzenie istnieje jako „ja” tj jako
ekstra-temporalna monolityczna całość. („Ja”
nigdy nie może być ani rzeczą składającą
się z części ani częścią rzeczy: -”To
co ma części i następstwa jest odpychające dla
samej natury naszego istnienia” J. Grenier Absolu
et Choix). Przykład
pokazuje mu jego błąd przez wskazanie, że stworzenie
istnieje tak jak istnieje wóz, mianowicie jako temporalny
kompleks części. Kiedy widzi on to w ten sposób, nie
uważa już dłużej stworzenia za „ja” i
z porzuceniem sakkayaditthi
przestaje być puthujjaną.
6
Finałowe dwie linie (7i8) mogą krótko być
omówione. Jest w naturze pańc'upadanakhandha
dążenie
do bycia rozpoznanym w ten czy inny sposób, jako „ja”,
ale ariyasavaka z jego
percepcją nietrwałości nie może
już dłużej zważać na te naturalne wezwania,
gdyż mistrzostwo nad rzeczami (a właśnie do tego jaźń
rości sobie pretensje), te mistrzostwo nad rzeczami jest
widziane jako podminowane przez nietrwałość i z
miejsca jest postrzegane nie jako mistrzostwo nad rzeczami ale jako
fałszywe poczucie bezpieczeństwa, gdyż zawsze kończy
się zdradą. A to dukkha.
(Patrz Dhamma). I tak gdy
attavad'upadana zostało
usunięte, to idzie za tym właściwy
pogląd, że to tylko cierpienie powstaje i cierpienie
zostaje wstrzymane.
Ten świat w
większości, Kaccayana, jest związany przez angażowanie
się, chwytanie i przywiązanie. I ten (ta jednostka) nie
angażuje się, nie chwyta tego mentalnego przywiązania
i tendencji... „Moje ja”. To tylko cierpienie co
powstaje, i tylko cierpienie co zostaje wstrzymane - o tym nie ma on
wątpliwości i nie waha się i jego wiedza na ten temat
jest niezależna od innych. W takim zakresie, Kaccayana, jest
właściwy pogląd. (Nidána/Abhisamaya
Samy. ii,5
<S.ii,17>)
7 Powstaje teraz pytanie, czy słowo satta
tu tłumaczone
jako stworzenie, może być użyte w odniesieniu do
arahata. Gdy to jest jasne, że zgodnie z właściwym
poglądem, nic nie może być zidentyfikowane jako „ja”,
zastosowanie słowa satta
staje się kwestią użycia.
Czy satta to prosto pańc'upadanakhandha – w którym
to wypadku jest ekwiwalentem sakkaya
-
czy może być również
zastosowane do pańcakhandha,
jak szósta linia wydaje się
sugerować? Jeżeli to ostatnie, to (przynajmniej w
zastosowaniu do bogów i istot ludzkich) jest ekwiwalentem do
puggala, które to słowo jest z
pewnością użyte
w Suttach w odniesieniu do arahata. (Który jest pierwszą
z szlachetnych osób), i które może być
zrozumiane w oczywistym sensie jako jeden z zestawów pięciu
agregatów, różny od innych zestawów –
arahat jako „jednostka” w sensie, że jeden arahat
może być odróżniony od drugiego arahata.
Odpowiedzenie na to pytanie nie jest sprawą wielkiej wagi (co
jest prostym znalezieniem odpowiednich fragmentów w Suttach np (Khandha Samy. iii,7
<S.iii,30>; Rādha Samy. 2 <S.iii,190>;
Anguttara V,iv,2 <A.iii,35>) które zilustrują i
ustalą
aktualne użycie słowa). Nieskończenie bardziej ważne
jest zrozumienie, że puthujjana będzie błędnie
pojmował każde słowo o tej samej naturze, gdy używane
(atta, ja; bhuta, istota; pana, zwierzę; sakkaya, osoba, ktoś;
purisa, człowiek, manussa,
ludzka istota; itd) i że
ariyasavaka nie będzie tego
robił.
8 Jest
całkiem możliwe, że pojęcie paramattha
sacca,
„prawda w najwyższym sensie”, czy „absolutna
prawda”, było w użyciu przed Milindapanha;
ale jego
użycie tam jest tak jasne i niedwuznaczne, że ta książka
jest punktem odniesienia do wszelkich dyskusji o tym pojęciu.
Fragment cytuje dwie linie (5i6) zawierające przykład z
wozem. Są użyte do usprawiedliwienia następującego
argumentu. Wyraz „wóz” jest konwencjonalną
nazwą daną zbiorowisku części; ale jeżeli
każdą część przeegzaminujemy indywidualnie,
nie będzie można powiedzieć o żadnej z nich, że
jest wozem, ani też nie znajdziemy żadnego wozu w częściach
kolektywnie zebranych. Zatem, „w najwyższym sensie”
wóz nie istnieje. Podobnie „jednostka” (słowo
puggala jest użyte) jest zaledwie konwencjonalną nazwą
daną zbiorowisku części (części ciała
jak również części agregatów), i w
„najwyższym sensie” jednostka nie istnieje. To
wszystko.
9
Rozważmy wpierw wagę argumentu. Jeżeli wóz jest
rozebrany na części, i pokaże się te części
człowiekowi, jedna za drugą, z pytaniem „czy to wóz?”
jest oczywiste, że zawsze powie nie. A jeżeli te części
zbierzemy razem w kupę, i pokaże mu się tą kupę
części, również powie, że to nie jest wóz.
Jeżeli ostatecznie zapyta się go czy poza tymi częściami
widzi gdzieś wóz, wtedy również powie nie.
Ale załóżmy, że pokaże mu się teraz
te części tak ułożone, że mogą one
przewozić ludzi, i gdy go spytamy, teraz bez wątpienia
powie, że wóz jest, że istnieje. Zgodnie z
argumentem, człowiek ten mówił zwykłym języku
gdy potwierdzał istnienie wozu i w wyższym sensie, gdy temu
zaprzeczał. Ale jest wystarczająco jasne, że człowiek
(który nie trenował się w takich subtelnościach)
cały czas używa zwykłego języka i powód
różnicy między jego dwoma wypowiedziami jest taki,
że za pierwszym razem pokazano mu wóz, a za drugim razem
nie. Jeżeli wóz jest rozebrany na części (nawet
w wyobraźni) to przestaje być wozem, gdyż wóz
jest dokładnie pojazdem a kupa części nie jest
pojazdem, jest kupą części. Innymi słowy wóz
jest z pewnością zbiorowiskiem części, ale jest
zbiorowiskiem części złożonych w pewien
szczególny sposób, i zmienić to ułożenie
to zniszczyć wóz. Bez wątpienia nie da się
odnaleźć wozu jeżeli zadamy sobie trud rozebrania go
na części, przedtem zanim na niego spojrzymy. Jeżeli
człowiek patrzy na wóz i mówi „w najwyższym
sensie nie ma wozu; gdyż jest to tylko zbiorowisko części”, wszystko to
co mówi to: „Jest możliwe by rozebrać
ten wóz na części i zebrać je na kupę, i
gdy to się zrobi nie będzie już wozu”. Nie
dowodzi to nie-istnienia wozu, w najlepszym razie, wskazuje na to,
że istniejący wóz może być zniszczony. A
kiedy zastosujemy ten sam argument do agregatów (zestawu
pańcakhandha) jest on jeszcze
mniej ważny; gdyż nie
tylko nie pokazuje nie-istnienia jednostki, ale również
skoro ułożenie pięciu agregatów nie może
być zmienione, nawet w wyobraźni, zakłada on
niemożliwość zniszczenia jednostki. Gdy odniesiony do
jednostki (czy stworzenia) argument zachodzi w sprzeczność;
i powiedzieć o jednostce, że w wyższym sensie nie ma
jednostki, gdyż jest ona ledwie zbiorem khandh to wyrażać
się niezrozumiale.
10 A
jaki jest powód tego argumentu? Dlaczego pojęcie „prawdy
w najwyższym sensie” zostało wymyślone? Klucz do
odpowiedzi znajdujemy w Visuddhimagga.
Ta praca cytuje ostatnie
cztery linie (5,6,7,8) i powtarza w esencji argument Milindapanha,
używając słowa satta jak
również puggala.
Idzie jednakże dalej i to co było zaledwie implikowane w
Milindapanha, staje się tu
jasne, mianowicie, że powodem
argumentu jest usunięcie wyobrażenia "jestem”
(asmi-mana) jeżeli dostrzeże
się, że w najwyższym
sensie paramatthato, żadne
stworzenie nie istnieje, nie będzie
podstaw pod wyobrażenie, że ja istnieję. To pozwala
nam zrozumieć, dlaczego potrzeba argumentu była odczuwana.
Asutava puthujjana
identyfikuje siebie z jednostką czy
stworzeniem, które to uważa za „ja”.
Dowiaduje się jednakże od Buddy, że właściwie
i zgodnie z prawdą ja ani to co należy do ja nie jest do
znalezienia. A ponieważ nie może on pojmować jednostki
inaczej jak „ja”, odkrywa on, że aby obalić
„ja” musi obalić jednostkę; i czyni to w wyżej
omówiony sposób. Ale ten sposób, jak
zauważyliśmy, niczego nie obala. Jest godne uwagi, że
fragment w Milindapanha, nie
wspomina w ogóle „ja”,
identyfikacja „ja” z jednostką jest wzięta za
pewną, że po ustaleniu, iż „w najwyższym
sensie nie ma jednostki”, żadna dalsza dyskusja
nie wydaje się konieczna. Nie najmniejszym niebezpieczeństwem,
powierzchownego i zwodniczego pojęcia „prawdy w najwyższym
sensie” jest moc usypiająca nierefleksyjny umysł w
fałszywe poczucie bezpieczeństwa. Nieroztropny myśliciel
dochodzi do przekonania, że rozumie to czego faktycznie nie
rozumie i przez to skutecznie blokuje swój własny
progres.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz
Uwaga: tylko uczestnik tego bloga może przesyłać komentarze.